پژوهشگر تاریخ راه آهن ایران توضیح داد:
تشکیک تاریخی در رابطه با ۱۰۰سالگی راه آهن سراسری ایران
به گزارش کار در محل، پژوهشگر تاریخ راه آهن ایران اعتقاد دارد با آن که کلنگ راه اندازی راه آهن سراسری ایران در ۲۶ مهرماه سال ۱۳۰۶ به زمین زده شده است اما مستندات تاریخی دقیقی وجود دارد که نشان داده است مبدأ تاریخی راه آهن در ایران، ۹ خرداد ماه ۱۳۰۴ بوده است.
محمد محسنیان، پژوهشگر تاریخ راه آهن ایران و ایده پرداز قطار گردشگری در گفتگو با ایسنا از تشکیک در رابطه با مبدأ تاریخی راه اندازی راه آهن در ایران سخن گفت و به اهمیت راه آهن در توسعه کشورها و نقش آن در انقلاب صنعتی اشاره نمود و اضافه کرد: از زمانیکه نخستین قطار تجاری بشکل امروزی در انگلیس راه اندازی شد، یعنی سال ۱۸۲۵ میلادی و آوازه‌ی آن به جهان و سپس ایران رسید، حدود یکصد سال طول کشید تا راه آهن با مقیاس کشوری با مطالبه جامعه نخبگان، به ایران برسد. این قشر می خواست که ایران پیشرفته را ببیند.
این پژوهشگر تاریخ راه آهن اعتقاد دارد که اگر ظهور راه آهن در کشورهای صنعتی در شروع قرن نوزدهم تنها اضافه شدن یک روش جدید حمل و نقل زمینی برای حمل و نقل بار و مسافر بود، در کشورهای جهان سوم همچون ایران که از قافله صنعت جدید عقب مانده بوده بودند، نقشی به مراتب مهمتر داشت و میتوان به شکلی آنرا موتور محرک صنعتی شدن در این کشورها به حساب آورد.
محسنیان، ورود راه آهن به ایران را به لحاظ تاریخی به صورت دقیق بررسی کرد و اظهار داشت: نخستین راه آهن در ایران در سال ۱۲۶۷ خورشیدی (معادل ۱۸۸۸ میلادی) با مسیر تهران شاه عبدالعظیم در ری ساخته شده است، اما این راه آهن با طول ۸۷۰۰ متر بیشتر جنبه نمادین و محلی داشت، نه کشوری و حتی منطقه ای. قبل از سال ۱۳۰۴، در ایران حدود ۷۰۰ کیلومتر راه آهن ساخته شد که همچون آنها میتوان به مسیرهایی مانند تبریز-جلفا، زاهدان- میرجاوه، رشت - پیربازار، بوشهر- برازجان و درخزینه مسجد سلیمان اشاره نمود، اما باید توجه داشت که این مسیرها کوتاه با عملکردی محلی داشته ونقش کشوری نداشتند، و سرمایه گذاری همه آنها توسط خارجی ها انجام شده بود.
این پژوهشگر با تمرکز بر ساخت راه آهن سراسری که در ۲۳ مهر ۱۳۰۶ (۱۵ اکتبر ۱۹۲۷ میلادی) کلنگ زنی شد، اظهار نمود: این پروژه با هدف اتصال مرکز کشور به دریای آزاد و ایجاد شبکه حمل و نقل ملی، اهمیت بالای ی در توسعه کشور داشت. اما به مستند معتقدم تاریخ شروع پروژه راه آهن سراسری نباید ۲۳ مهر ۱۳۰۶ درنظر گرفته شود، بلکه باید به تاریخ تصویب مصوبه مجلس در ۹ خرداد ۱۳۰۴ برگردد، زمانیکه مجلس تصویب کرد مالیاتی ویژه بر قند، شکر و چای برای ساخت راه آهن وضع شود. این نشان داده است که برنامه ریزی و تصمیم گیری های اولیه برای راه آهن در ایران از سال ۱۳۰۴ شروع شده است.
او اضافه کرد: نکته دیگر، اهمیت نخبگان و مطالعات فنی و اقتصادی در طراحی و برنامه ریزی راه آهن است. افراد برجسته ای مانند مستشارالدوله و کاشف السلطنه در این حوزه مقاله و طرح های مفصلی عرضه کرده اند و نظرات آنها نشان دهنده توجه ملی و علمی به این پروژه است. همچنین، در سالهای قبل از ۱۳۰۶، اقدامات اولیه مانند نقشه برداری زمینی و عمق سنجی دریایی در خلیج فارس و دریای کاسپین انجام شده بود.
محسنیان خاطرنشان کرد: راه آهن سراسری تصمیمی نبود که رضاشاه یک شبه برای راه اندازی آن تصمیم گرفته باشد، پیشینه صد ساله دارد، تقاضا و مطالبه ملی پشت آن بود و این اندیشه مطرح بود که راه اندازی راه آهن سراسری، شرط موردنیاز برای پیشرفت کشور است. ازاین رو ساده انگارانه است که تاریخ راه آهن در ایران را فقط به کلنگ زنی آن تقلیل دهیم.
این پژوهشگر تاریخ راه آهن افزود: کلنگ راه اندازی راه آهن ۲۶ مهر ۱۳۰۶ همزمان در سه ایستگاه بندرگز، تهران و در جنوب به زمین زده شد. درحالیکه تا آن زمان، حدود پنج هزار کیلومتر مربع نقشه برداری شده و در دریای جنوب و شمال عمق سنجی شده بود. ازاین رو آن مبدأ تاریخی درست نیست.
او اعتقاد دارد که راه آهن نه تنها یک پروژه فنی بلکه نماد توسعه و پیشرفت ملی یک کشور است و باید به آن بعنوان یک میراث مهم ملی نگریست.
این پژوهشگر با عنایت به اهمیت راه آهن در تاریخ توسعه ایران، اظهار نمود: باید ۱۰۰ سالگی راه آهن ایران را بعنوان نقطه عطفی در تاریخ این صنعت جشن گرفت، اما به علت نبود اطلاعات کامل و شفاف، این مورد هنوز به شکل رسمی و جامع ثبت نشده است.
وی همینطور با طرح این پرسش که چهار سال از ثبت جهانی راه آهن سراسری ایران در یونسکو می گذرد، در این زمان برای راه آهن چه کار شده و چگونه از گزند تخریب ها محافظت می شود؟ بیان کرد که حدودا هیچ اطلاع رسانی در ارتباط با ثبت جهانی راه آهن در ایستگاه ها، طول مسیر و سازه های مهم آن صورت نگرفته است و بیشتر مسافران و گردشگران از اهمیت این مورد بی خبر هستند. بعلاوه، نگرانی هایی در رابطه با نظارت و کنترل بر عملیات عمرانی و تعمیر و نگهداری در طول خطوط راه آهن وجود دارد و به نظر میرسد نظارت کافی در مورد محافظت از این میراث مهم وجود نداشته و حتی شاغلین راه آهن هم از اهمیت این سازه ها، ضرورت حفظ آنها و جزئیات ثبت جهانی آن بی خبرند.
محسنیان ابراز نگرانی کرد که این وضعیت امکان دارد منجر به از دست رفتن میراث ملی و تاریخی راه آهن شود و در ادامه تصریح کرد که باید اقدامات جدی تری برای حفاظت و اطلاع رسانی در این حوزه انجام گیرد.
او خواهان توجه بیشتر مسؤلان و کارمندان راه آهن به اهمیت این میراث است و تأکید دارد که باید در رابطه با ثبت جهانی راه آهن و تاریخچه آن اطلاعات دقیق و شفافی در اختیار عموم قرار گیرد.
محسنیان ضمن اشاره به لزوم توجه به مبدأ تاریخی ورود راه آهن به ایران و شروع پروژه راه آهن سراسری، اظهار امیدواری کرد که با عنایت به مستندات تاریخی مراسمی برای صد سالگی راه آهن برگزار گردد و مبحث به شکل پیوسته و در قسمت های مختلف پیگیری شود.
منبع: kardarmahal.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب